Het vieren van de Pesachmaaltijd is een mooie manier om toe te leven naar Pasen. Wat houdt deze maaltijd precies in en waarom zouden we dit Joodse feest als christenen vieren? Om hier achter te komen sprak Eva Bruggeman met Dineke Houtman, hoogleraar Judaïca aan de Protestantse Theologische Universiteit.

Pesach
Met Pesach vieren de Joden dat God hen uit Egypte heeft uitgeleid. De Israëlieten werden onderdrukt door de Egyptenaren, ze moesten als slaven voor hen werken. God zag dat ze het slecht hadden en bevrijdde hen van deze onderdrukking. Tien plagen zorgden ervoor dat de Farao de Israëlieten liet gaan. God leidde hen weg, door de woestijn, naar het beloofde land. “Pesach komt van het Hebreeuwse woord voor ‘springen/hinken’”, legt Dineke uit. “God ‘sprong’ over de huizen van de Israëlieten heen toen hij met de tiende plaag alle eerstgeborenen liet sterven.” Met Pesach wordt dit verhaal van bevrijding herdacht. Het feest duurt in totaal zeven of acht dagen. De sedermaaltijd, de liturgische maaltijd, wordt gevierd op de eerste of op de eerste twee dagen. Deze maaltijd heeft een lange liturgie met veel vaste elementen en zit vol symboliek. Zo worden er veel verhalen verteld en de kinderen worden betrokken in de liturgie. “De bittere tijd in Egypte wordt herdacht door zo’n bitter kruid te eten dat de tranen je in de ogen springen. Het verdrinken van de Egyptenaren in de Schelfzee wordt herdacht door rode wijn te spetteren op de bladzijde van de liturgie: het staat voor tranen en bloed. God huilt, Hij heeft er verdriet van dat zijn schepsels dood gingen.”

Viering door christenen
Na tijden van antisemitisme lijkt er na te Tweede Wereldoorlog een omslag plaatsgevonden te hebben. Alles wat Joods is, lijkt ons als christenen nu mooi en goed. “Er is een herbezinning in onze relatie met de Joden. Het Joodse volk wordt gezien als onze ‘oudste broer’: iemand van wie je veel kunt leren,” aldus Dineke. We kunnen ook zeker veel leren van de Pesachmaaltijd. De liturgie bevat heel veel didactische elementen, waarbij vooral kinderen en jongeren op een speelse manier leren over het verhaal van de uittocht, over wat het betekende dat God hen bevrijdde en over dat ze nu in vrijheid en rijkdom leven.
Het Joodse Pesach, of ook wel: Pascha, en het christelijke paasfeest liggen dicht bij elkaar: ons paasfeest is geënt op het Joodse Pascha. De symboliek van het Pascha is ook toe te passen op het paasfeest. De Joden werden bevrijd van de onderdrukking van de Egyptenaren. Christenen worden met Pasen ook op een bepaalde manier bevrijd, namelijk van de zonde. Daarnaast is er een vergelijking te trekken tussen het offerlam dat geslacht wordt met Pascha en Christus die stierf aan het kruis. Christus wordt ook wel het ‘Lam Gods’ genoemd. Bovendien vierden Jezus en zijn leerlingen ook de Pesachmaaltijd de avond voordat hij gevangengenomen werd.

De symboliek en vergelijkingen zijn mooi, maar het is goed om in het achterhoofd te houden dat dit een Joods feest is. “Wij horen niet bij het Joodse volk, wij gedenken niet dat we uit Egypte bevrijd zijn.” Als je van plan bent deze maaltijd te vieren (met je tienergroep), houd er dan rekening mee dat je niet de hele liturgie kunt volgen, de officiële maaltijd duurt soms wel van 18.00 uur tot na middernacht. Kies er een aantal elementen uit waarvan jij denkt dat je tieners zich er iets bij voor kunnen stellen en waar ze iets van kunnen leren. De sedermaaltijd heeft veel leuke en leerzame elementen die deze maaltijd heel geschikt maken om met tieners/jongeren te vieren. Hier kun je de recepten en een korte uitleg over de gebruiken tijdens de sedermaaltijd vinden.

Dineke Houtman is bijzonder hoogleraar Judaïca aan de Protestantse Theologische Universiteit met bijzondere aandacht voor de verhouding van jodendom en christendom.  

Tekst: Eva Bruggeman