1. Vergeving is geen short cut
Mijn sceptische houding is zo gek nog niet, leer ik van de Duitse psychotherapeut Jörg Berger en zijn boek ‘Hoe overleef ik moeilijke mensen?’. Want juist in christelijke gemeenschappen maken mensen ook misbruik van het concept van vergeving. Door eigenlijk te snel een short cut te willen nemen, om zo weg te kunnen komen met gedrag dat eigenlijk niet door de beugel kan. Bij vergeving hoort erkenning van wat er is misgegaan, en dat benoemen. Pas daarna kun je door naar de volgende stappen die bij vergeving horen en weer toenadering tot elkaar zoeken. Dat inzicht stelde me enigszins gerust!
2. Biechten helpt
Het tweede inzicht komt uit het boek Lithurgy of the ordinary van Tish Harrisson Warren, Anglicaanse priester en opinieschrijver voor de New York Times. In haar boek beschrijft ze hoe elementen uit de kerkelijke liturgie weer opnieuw betekenis kunnen krijgen voor onze tijd.
Een van die elementen zijn de rituelen rondom vergeving, die in onze maatschappij een beetje buiten beeld verdwijnen. Juist de traditie van biechten, bij een priester of predikant je hart luchten over wat je hebt fout gedaan, en collectieve schuldbelijdenis is eigenlijk heel zinvol.
Warren ervaarde zelf hoe zo’n biecht haar hielp om dichterbij God te komen, juist door stil te staan bij wat er niet zo goed gaat in het leven. En dat de openheid van een gesprek met een priester, predikant of coach kan helpen op een eerlijke manier naar jezelf te kijken.
3. Risico’s horen erbij
De Amerikaanse schrijfster Rachel Held Evans overleed in 2019 totaal onverwacht op 37-jarige leeftijd. Afkomstig uit een evangelicale right-wing achtergrond maakte ze in haar leven een behoorlijke ontwikkeling door op het gebied van geloven. Over die ontwikkelingen schreef en twitterde ze heel open, en kreeg daarop behoorlijk wat kritiek uit haar oude kerkelijke achtergrond.
Ik vond in haar boek ‘Hart, Hoofd, Ziel’ een hele mooie quote over risico’s durven nemen. Echt contact aangaan met jezelf en met de ander brengt onherroepelijk het risico op teleurstelling met zich mee. Als je dan – zoals ik – moeite hebt met vergeving, durf je eigenlijk ook niet te oefenen in de confrontatie met jezelf en de fouten die je hebt gemaakt. En dan zit je ook jezelf in de weg. Omdat juist door die minder mooie kanten van jezelf onder ogen te zien, een nieuw begin mogelijk is.
Daarom wil ik afsluiten met een mooie quote:
Ik voel me net zo ongemakkelijk bij onzekerheid en bij het delen van mijn emoties als ieder ander. Maar ik weet ook dat zo ongeveer elk sociologisch onderzoek over dit onderwerp aantoont dat daadwerkelijk een verbintenis met iemand aangaan gepaard gaat met risico’s en kwetsbaarheid. En met de gegevens valt niet te discussiëren. Zo heeft tot mijn grote ongemak, al mijn studie- en leeswerk me er voortdurend op gewezen dat ik verder moet kijken dan de veilige stapels boeken op mijn keukentafel en nachtkastje. En moet reizen naar de ruige onvoorspelbare wereld van de geleefde menselijke ervaring. Daar betekent het liefhebben van God en je naasten dat je klaarstaat voor een ander. Dat je het risico op teleurstelling oploopt. Dat je er flink naast kunt zitten. En dat je bidt tot een God aan wiens bestaan je soms twijfelt.
