Broekpak

Tabitha (23 jaar) is verguld met de titel die ze het komend jaar mag dragen. ‘Ik zie het ook als een blijk van waardering voor wat ik tot nog toe heb gedaan.’ En dat is best veel. Ze studeerde bedrijfskunde en theologie in Nijmegen en rondde een master bedrijfskunde af aan de Vrije Universiteit. Nu is ze bezig aan haar master bij de Protestantse Theologische Universiteit in Amsterdam. Ze is daarnaast betrokken bij activiteiten in de Thomas op de Zuidas en bij Holy Hub, het platform voor zinzoekende millennials. Op haar website onthult ze ook dat ze in de tijd die ze over heeft kleding maakt. ‘Ik ben nu bezig met een broekpak, want ik wil er nu meer dan ooit representatief uitzien.’

De kerk moet echt radicaal anders omgaan met jongeren

Niet vreemd dat deze bezige bij als Jonge Theoloog zichzelf een loodzware missie oplegt: de kerk moet echt radicaal anders omgaan met jongeren. Als bedrijfskundige gebruikt ze een term uit dat vakgebied om het inzichtelijk te maken. De theologie en in het spoor daarvan de kerk moet meer bottom up gaan werken in plaats van top down, wat nu vaak gebeurt. ‘We zijn als kerk al snel te veel zendend. Begin van onderaf, bij de mensen in de samenleving, bij de jongeren. Kijk wat er bij hen speelt en leeft. Niet vanuit een instituut of een waarheid die je in pacht hebt. Dat werkt tegenwoordig niet meer.’

Bredere blik

Ze is niet de eerste die dit zegt en het klinkt makkelijk: in gesprek gaan met jongeren. Voor hen staat een ‘theoloog’ ver van hun belevingswereld af. Waarin verschilt Tabitha van al die anderen die het geprobeerd hebben? ‘Vanuit de studie bedrijfskunde heb ik denk ik wel een wat bredere blik. Ik zie bij vrienden die zoekend zijn maar geen ervaring hebben met de kerk, dat zij drempels ervaren. Kijken ze op de website van een kerk, dan lezen ze alleen over de vieringen die daar gehouden worden. Maar ze zoeken een praatgroep waarin ze hun vragen kunnen delen met leeftijdsgenoten. Ze zoeken niet een viering op zondagochtend. Het is heel jammer als dat aanbod er dan niet is, dan haken ze bij voorbaat al af.’

Vanuit de studie bedrijfskunde heb ik denk ik wel een wat bredere blik

De kerk van de toekomst die Tabitha voor ogen heeft, ziet er voor jongeren heel anders uit. ‘Wat mij betreft zijn er nieuwe vormen voor nodig. Waarom altijd die kerkdienst op zondagochtend? Bij mijn generatie sluit dat totaal niet aan. Laten we ons meer richten op individueel contact. De vroege kerk is zo ook begonnen. Met huiskringen, met ontmoeting, met samen eten. Daar ontstaan de gesprekken en daar is ook wel degelijk iets van God te vinden, denk ik. Dat is in de kerk geïnstitutionaliseerd in het avondmaal. Maar dat begon ooit gewoon met brood en wijn delen aan een tafel.’

Meegenomen

Zelf heeft Tabitha, opgegroeid in Woudenberg, een dorp op de Bible Belt, een grote liefde voor de kerk. Dat wil ze graag overbrengen op haar leeftijdsgenoten.

‘De kerk is voor mij een heel waardevolle plek. Een plek waar de maskers afkunnen. Waar je mensen ontmoet die je anders niet zou ontmoeten. Een plek waar je uitgedaagd wordt om aan de traditie je denken te laven, het verhaal van God te ontdekken. Waar je even boven het dagelijks leven uitgetild wordt. Waar je genade ontvangt en ook weer mag uitdelen. Waar je het leven in een ander perspectief leert zien.’

Dat veel meiden en jongens van haar leeftijd dit niet zien, komt voor een groot deel door de ouderen die de kerk bevolken, denkt Tabitha. ‘De meeste ouderen delen niet waarom ze in de kerk zitten. Het is een gewoonte voor hen, vanzelfsprekend. Het waarom wordt niet bevraagd. Je wordt daar als jongere dus ook niet in meegenomen.’

Zingevingsvragen

Volgens de Jonge Theoloog hebben in de jaren zestig veel mensen zich losgemaakt van de kerk. ‘Ze hebben dat ervaren als bevrijding uit beklemmende structuren. Eigen geluk eerst. Dat sentiment zie je bij de oudere generatie. Mijn generatie is op dit punt onwetender. Ze hebben niet door dat de vragen die ze hebben existentieel zijn. Er is geen plek meer om ze te delen.’ Veel millennials kampen met burn-out en eenzaamheid en dat kan volgens Tabitha wel eens te maken hebben met zingevingsvragen waar ze mee worstelen.

Geloof scherpt je om op een andere manier naar de samenleving te kijken en naar jezelf

‘Wie ben ik, wat doe ik ertoe?’ In een stad als Amsterdam ben je pas iemand als je het gemaakt hebt: goed in je werk, mooi huis, gezinnetje. Dan doe je ertoe. Dan mag je meepraten. Juist de kerk kan daar een ander geluid in laten horen: alle mensen horen erbij. Geloof scherpt je om op een andere manier naar de samenleving te kijken en naar jezelf. Je gaat nadenken over wat voor jou een goed leven is. De kerk biedt daar handvatten voor in een tijd waarin je het vooral zelf maar moet uitzoeken.’

Mentorschap

In de kerk van de toekomst waar Tabitha als Jonge Theoloog over wil meedenken, moet de kerk de vraag stellen waar de evangelische beweging zo goed in is: wat kunnen wij voor jou doen en wat kun jij voor ons doen? Heel praktisch en to the point. ‘In de protestantse kerk is de senioriteit van belang. Kom eerst maar eens in de kerkenraad en dan zien we wel verder. Wat ik goed zou vinden is een mentor-constructie. Koppel mensen aan elkaar. De jongere kan van de oudere leren en omgekeerd. Een mooi voorbeeld daarvan is wat De Kwekerij doet met Wat is wijsheid? Waarbij verschillende generaties met elkaar aan tafel zitten. Ik pleit zeker niet voor een aparte jongerenkerk. Neem nou de viering. Laat een jongere het Bijbelverhaal voorlezen en organiseer niet alleen een kinderkerk en een tienerprogramma, maar denk ook aan de twintigers en dertigers. Zij hebben ook behoefte aan een plek.’

Joehoe, ik steek mijn hand op, doe er iets mee!’

Dat de kerkleiding de urgentie vaak nog niet door heeft, bleek bij een sollicitatie van Tabitha voor een functie van bestuurder met affiniteit met jongeren. ‘Ik had te weinig ervaring werd mij gezegd. Er is toen gekozen voor een zestiger. En dan zegt de kerk: wat is het toch moeilijk om jongeren te bereiken. Maar joehoe, ik steek mijn hand op, doe er iets mee!’

Sleutels

Het aantal jongeren dat nog bij de kerk hoort, daalt nog steeds. Op dit moment is 92 procent van de belijdende kerkleden ouder dan 40 jaar. Niettemin blijft Tabitha optimistisch: ‘We vormen dan misschien maar 8% van de leden, maar die 8% wil wel wat. We moeten denk ik toe naar een kerk waarin jongeren letterlijk en figuurlijk de sleutels krijgen. Met de boodschap: wij waarderen jou, wij vertrouwen jou en we vinden belangrijk wat je in te brengen hebt.’

Soms voelt ze zich een jonge Maarten Luther, de kerkhervormer die zijn wensen aan de deur van de kerk spijkerde toen er niet naar hem geluisterd werd. ‘Tegen mijn vriend zei ik dit weekend: als er na dit jaar nog niets is veranderd in de kerk, ga ik net als Luther mijn 95 stellingen tegen de kerkdeur spijkeren! Wat ik hoop, is dat jongeren iets herkennen in mijn oproep, dat we onze krachten kunnen bundelen. Het is nog niet te laat, maar de tijd dringt.’

Dit interview verscheen in Kerk in Mokum van januari 2022.

Interview: Wilfred Scholten
Foto: Marloes van Doorn