Keti Koti: gemengde vriendschappen wijzen de weg naar verzoening

De letterlijke en figuurlijke kettingen die slaafgemaakten moesten beperken in hun vrijheid, werden door mensen vast gemaakt. Mensen die dat deden waren hoe dan ook met hun slachtoffers verbonden in een sociaal en economisch systeem dat we nu zonder moeite kunnen kenschetsen als een misdrijf tegen de menselijkheid. Daders in dat systeem waren te vinden bij handelsmaatschappijen, eigenaren van schepen en plantagehouders. En bij de overheidsinstellingen die hen faciliteerden, de Nederlandse regering die de gang van zaken goed keurde, de bevolking die erin meeging. Met een term van nu: er was sprake van systemisch onrecht.

De meeste mensen in het Nederland van nu zijn geen nakomelingen van de organisatoren van dat systeem. Iemand persoonlijk verwijten maken voor de gang van zaken van toen schept nieuw onrecht. Mensen die geen maatschappelijke last dragen vanwege de kleur van hun huid kunnen wel schuldgevoelens hebben. Maar: “Hou daar mee op, neem je verantwoordelijkheid!” lijkt me daarop een terechte reactie.

“Hou daar mee op, neem je verantwoordelijkheid!” lijkt me een terechte reactie

Schuldgevoelens maken machteloos en passen hooguit bij persoonlijke schuld. Helpend vind ik het begrip ‘collectief verschuldigd zijn’. Dat is gericht op de toekomst. Je weet dat je deel bent van een samenleving die voortkomt uit een uitbuitend systeem. Je beseft dat nazaten van geketenden daarvan nog steeds gevolgen ondervinden. Om die onrechtvaardigheid recht te zetten moet schuld vereffend worden. Obstakels moeten worden verwijderd, tekorten aangevuld, plichten nagekomen.

Wensplein voor vrede, monument voor de Muiderkerk

Als burgers van dat systeem willen velen eraan bijdragen dat de kwalijke doorwerkingen van toen in het nu ophouden. Daartoe móet je samen, ‘wit’ en ‘zwart’, zoeken hoe dat kan. Nodig is in elk geval: dialoog met open oor en hart, gezamenlijke kritiek op systemische doorwerking (geïnstitutionaliseerd racisme), gezamenlijke projecten waarin gelijkwaardigheid geoefend en gedaan wordt. En het allermooist: gemengde vriendschappen wijzen de weg! Vrijdag 1 juli biedt weer vele kansen.

Wan switi manspasi! (mooie emancipatiedag)

Greteke de Vries, predikant Muiderkerk

Meer artikelen