Het kan niemand zijn ontgaan dat economische groei ons land welvarend heeft gemaakt, maar wel ten koste van klimaat, milieu en toenemende inkomensongelijkheid. Het is niet de eerste keer dat dit besef zich aandient. Al in 1968 waarschuwde de Club van Rome – een initiatief van Europese wetenschappers en ondernemers – voor ‘grenzen aan de groei’. Het zorgde korte tijd voor een maatschappelijk debat, maar dat verstomde al snel. Europa was bezig met een ware economische opmars en dat lieten burgers zich niet ontnemen.
Leven van genoeg
Ruim dertig jaar later, in 1989, richtten bezorgde burgers in Manchester het tijdschrift Ethical Consumer op, wederom zonder ingrijpende veranderingen. Weer ruim dertig jaar later meent de inmiddels afgestudeerde econoom Paul Schenderling, werkzaam bij Berenschot, dat de tijd nu echt rijp is voor een brede persoonlijke en politieke mentaliteitsverandering. ‘Veel mensen realiseren zich inmiddels wel dat de bomen niet tot aan de hemel groeien. Deze tijd vraagt om verbinding in plaats van nog meer groei.’ Binnenkort verschijnt het boek Leven van genoeg waarin Schenderling een lans breekt voor een economie gericht op meer geluk in plaats van meer groei. Op basis van gesprekken met 11 politieke partijen – van SP tot SGP – beschrijft hij hoe onze samenleving er in 2040 uit kan zien als we kiezen voor een ander economisch model. ‘Ik ben ervan overtuigd dat groei en vergroening niet samengaan. Groei maakt de bereikte vergroening weer ongedaan; dat is een doodlopende weg. In plaats van meer consumeren, zouden we anders moeten consumeren: spullen kopen van een betere kwaliteit en met een langere levensduur. Dat kost uiteindelijk minder geld en leidt tot meer vrije tijd, meer geluk, meer gezondheid, minder stress en wereldwijd tot meer rechtvaardigheid.’ Op dit moment produceren zo’n 300 miljoen mensen tegen een hongerloon producten voor rijke landen. ‘Wij zetten deze landen vooral aan tot export van wegwerpproducten, maar daar schieten ze zelf niets mee op.’
Liefde maakt vindingrijk
Op de vraag hoeveel tijd we nog hebben om het tij van overconsumptie en klimaatverandering te keren, antwoordt Schenderling: ‘Het is nooit te laat voor een koerswijziging, tegelijkertijd is het voor miljoenen mensen al te laat. Uit epidemiologisch onderzoek blijkt dat wereldwijd nu al jaarlijks naar schatting meer dan 2 miljoen mensen voortijdig overlijden aan de gevolgen van extreem weer.’ Volgens de econoom is daarom een noodplan nodig met een christelijke visie: ‘De tijd van rommelen in de marge zijn we allang gepasseerd. Als iedereen leeft van genoeg, is er meer dan genoeg voor iedereen. Dan blijkt: liefde maakt vindingrijk.’ Maar hoe zit het dan met de Nederlandse schuldenlast? Herstructurering is sowieso nodig, aldus Schenderling. ‘Daarna moeten we toe naar een systeem dat niet opnieuw leidt tot onhoudbare schulden. Kredieten moeten in dienst staan van de reële economie, niet van de financiële sector.’
Meer levensvreugde
Schenderling heeft ook een digitale tool ontwikkeld waarmee je als individu kunt zien welke effecten consumptieve keuzes hebben. Zelf hebben hij en zijn vrouw de daad bij het woord gevoegd. Schenderling werkt nu nog maar drie in plaats van vijf dagen. Het gezin koopt minder spullen, is meer betrokken bij de gemeenschap en viert vakantie in eigen land. ‘Het heeft ons zoveel meer levensvreugde opgeleverd.’ Momenteel bereidt Schenderling een serie verdiepende bijeenkomsten voor om met kerkgemeenschappen van gedachten te wisselen over een andere economie. Niet alleen politici, ook consumenten wil hij inspireren met de vraag: wat kunnen kerken, respectievelijk de kerkleden, doen voor een betere, groenere wereld?’ De eerste avond vindt plaats op woensdag 5 oktober in de Tolhuistuin, georganiseerd door Zinnig Noord samen met Kwekerij, Gist en Holy Hub.
