De nieuwe straatpastor Hanna Wapenaar (28) was werkzaam in Zuid-Afrika toen ze voor de tweede keer de vacature voor straatpastor voor de Protestantse Diaconie Amsterdam voorbij zag komen. Hij was haar de eerste keer al opgevallen, maar ze had juist besloten nog een jaar langer in Zuid-Afrika te blijven werken. Misschien is het toch iets waar ik werk van moet maken, dacht ze, een baan die ik niet voorbij moet laten gaan.
Hanna Wapenaar werd naar Zuid-Afrika uitgezonden door Kerk in Actie. Zij zochten een enthousiast theoloog die geloofde in de kracht van verhalen: het verhaal van mensen en het verhaal dat de Bijbel vertelt. Haar standplaats werd de universiteit van KwaZulu-Natal, haar werk was voor het Ujamaa Centrum, Swahili voor Sociale Beweging en Gemeenschap. ‘Ujamaa is een beweging die zich bezig houdt met sociale vraagstukken in de gemeenschap. Ujamaa verbindt deze vragen met verhalen uit de Bijbel, ze worden tegen het licht gehouden van wat Jezus deed en zei. Jezus sluit nooit mensen uit. Samen met mensen aan de rand van de gemeenschap, bijvoorbeeld met HIV of Aids, wordt in de Bijbel gelezen aan de hand van een methode die Contextueel Bijbellezen heet. Een manier van lezen die begint bij de eigen context van mensen. Als die is verkend, is de volgende stap het lezen van een Bijbeltekst en het spiegelen van de eigen context aan de betekenis van de Bijbeltekst. Deze werkwijze helpt om de situatie waarin mensen gevangen kunnen zitten, te veranderen.’
Mensen aan de rand
Het straatpastoraat ligt wat haar betreft op dezelfde lijn met wat ze in Zuid-Afrika deed. Juist de opdracht van Jezus om mensen aan de rand op te zoeken en aan het woord te laten, trok haar aan in de vacature. Om daar in haar eigen land mee verder te kunnen gaan, vond ze een bijzondere kans die ze niet wilde laten liggen. ‘Ik heb me altijd aangetrokken gevoeld tot de praktische kant van het geloof, het handen en voeten geven aan de opdracht van Jezus om de naaste lief te hebben. Na mijn middelbare school ben ik niet gelijk gaan studeren. Ik werkte bij de Thuiszorg, schoonmaken en een luisterend oor zijn voor mensen. Daarna ben ik ruim een jaar vrijwilliger geweest in de kloostergemeenschap van Taizé om te leren leven met God, mijzelf en anderen. Hoe langer je daar bent, hoe meer verantwoordelijkheden je krijgt. Ik stuurde daar op een gegeven moment de keukenploeg aan, we kookten voor 6.000 mensen. Na deze ervaringen wist ik wat ik wilde en begon met de HBO opleiding Godsdienst en pastoraal werk.’
Vertrouwensband
Haar eerste stap in Amsterdam is verkennen wat er allemaal gebeurt voor dak- en thuislozen in de stad. Hanna gaat de inloophuizen langs en maakt daar kennis met de mensen die er komen. Ze ziet de volgende drie werkgebieden voor zichzelf weggelegd.
Individueel pastoraat
Het individuele pastoraat, om zo een vertrouwensband op te bouwen met mensen van de straat. ‘Ik vind het belangrijk dat er een relatie ontstaat en dat er veel tijd is om de ander te zien en te horen. In de reguliere opvang is daar vaak geen tijd voor. Ik wil hierbij bijvoorbeeld samen optrekken met de straatjurist en de daklozenvakbond die mensen wel individueel bijstaan, maar dan op het vlak van papieren en het hebben van een postadres. Van de kelder van het Corvershof waar het straatpastoraat is gevestigd, maken zo’n dertig mensen gebruik. Via de inloophuizen en het aanwezig zijn op straat en in de parken, maak ik kennis met nog veel meer dak- en thuislozen.’
Groepsactiviteiten
‘Als tweede vind ik de groepsactiviteiten belangrijk waarmee je op vaste tijden en plekken zichtbaar bent als pastor. Ik ga eerst maar eens meedoen met wat er al is. De filosofiegroep, de Straatklinkers, de vrouwengroep samen met het Drugspastoraat en het Leger des Heils.
Verhalen en noden doorgeven
‘Tot slot wil ik de verhalen en noden van dak- en thuislozen doorgeven aan politiek en kerk en zo mensen een stem geven.’
Wat is eigenlijk het verschil tussen dak- en thuislozen? ‘Kortgezegd zijn daklozen mensen die geen dak boven hun hoofd hebben, mensen die thuisloos zijn hebben geen sociaal vangnet. Vaak is er een opeenstapeling van problemen waardoor mensen buiten de boot vallen. Het is moeilijk om te bedenken welke stap eerst moet worden gezet om er weer bovenop te komen. Ik hoop daar mijn steentje aan te kunnen bijdragen.’
Straatlantaarn
‘Ik voel me tot nu toe erg op mijn plek en vind het een eer om met de verschillende groepen te werken, maar ik vind het ook spannend. Laten mensen mij toe om een kijkje in hun leven te nemen? Lukt het mij om de verhalen van deze mensen naar buiten te brengen? Nog voordat ik naar Zuid-Afrika ging voor Kerk in Actie was ik daar al een keer drie maanden, na mijn middelbare school. Van de organisatie die ons uitzond, kregen we een glow-in-the-dark sterretje mee. Zo’n sterretje is maar heel klein en schittert alleen als het licht opvangt. Voor mij betekent dat sterretje dat je het niet alleen kunt. Je hebt anderen nodig en je moet iedere keer opnieuw terug naar de bron van licht, naar God. De profeet Jesaja zegt: ‘Sta op en schitter’, zet je talenten in om God groot te maken, gewoon door wie je bent. Het beeld van een straatlantaarn vat dat voor mij goed samen. Ik hoop net als zo’n lantaarn iets van licht in de duisternis te brengen.’
Daklozendag 2018 Levenskunst van de straat
De Daklozendag is een festival waar Amsterdammers mét en zonder dak elkaar kunnen ontmoeten in een feestelijke sfeer. Het evenement vindt plaats in de tuin achter het Corvershof van de Protestantse Diaconie op ‘datum’ en wordt georganiseerd samen met de Belangenvereniging voor Druggebruikers MDHG.
Tekst: Hanna van Dorssen. Foto: Maartje Geels
