Niet voor niets zijn de festivallocaties tientallen gebedshuizen van diverse signatuur. Van kerk tot synagoge, binnenstad tot rafelranden: de deuren gaan open voor en door de hele stad. De Protestantse Kerk Amsterdam (PKA) ondersteunt dit initiatief. Gebedshuizen zijn unieke plekken waar mensen vanuit hun spirituele traditie al samenkomen. Plekken die voor nog meer verbinding in de stad kunnen zorgen. Eén van de organisatoren Robert-Jan Glas: ‘In de gebedshuizen kunnen we performances brengen die herkenbaar en toegankelijk zijn voor iedereen. Zo werken we met hiphop-artiesten en theatermakers die dit spiritueel invullen. Je gaat naar het festival omdat je zin hebt in een lekker festival. Wat je tegenkomt, is inhoudelijk zingevend. De makers voegen een laag toe in hun werk.’ 

Zingeving normaliseren 

‘We willen zingeving normaliseren en weer van het collectief maken’, geeft Robert-Jan aan. ‘Het is sinds de jaren ’60 geïndividualiseerd. Sinds die tijd zijn mooie trends ontstaan waar jonge mensen met zingeving bezig zijn, maar dat is vooral op basis van persoonlijke ontwikkeling en groei vanuit het ik, minder vanuit een gedeelde godsdienst. Het vraagt weinig commitment aan een groep, en dat willen we wel weer normaal maken. Kijk naar het gebruik om te bidden voor het eten, dat vond ik lange tijd raar en nu vind ik het weer heel mooi om simpelweg te danken als je gaat eten. Maar ook iets ingewikkelds als trauma’s helen, dat is in wij-vorm veel effectiever dan wanneer je het individueel aangaat.’ 

Organisator San Jonker vult aan: ‘Zoveel jonge mensen wonen in de volle stad die geen verbinding ervaren, de krant staat er vol mee. Religies konden hier een antwoord zijn, maar veel kerken slinken. Kijk je bijvoorbeeld naar Zuidoost, dan zie je heel veel jongeren die bij elkaar komen en op weg zijn nieuwe religie te ontwikkelen, bijvoorbeeld met migrantenkerken. Ook zijn er allerlei christelijke pioniersplekken met nieuwe vormen van zingeving. Er is wel degelijk behoefte om samen te komen.’ 

Een greep uit het programma 

Een tipje van de sluier: hieronder verklappen we de plannen en achterliggende visie van een paar ervaringen die je in het festivalweekend kunt opdoen. 

Pianoscapes in de Keizersgrachtkerk
Artistiek leider Maxim Chapochnikov creëert met kunstenaars uit Rusland en Oekraïne een muzikaal landschap dat veel meer is dan een stuk muziek om naar te luisteren. De uitvoering is een zintuiglijke beleving. Geur, licht, klank en de ruimte van de Keizersgrachtkerk zelf spelen allemaal samen een rol. Met de Pianoscapes is het streven om “stilte” een middel te laten zijn voor een diepere ervaring en een brug tussen de binnen- en buitenwerelden van de aanwezigen. De teamleden zijn niet toevallig afkomstig uit verschillende delen van Rusland en Oekraïne. Maxim: ‘We willen aantonen dat we naar vrede en verwantschap streven in deze tijd van conflict, ontkenning en verdeling, elkaar niet op afkomst beoordelen en dat we samenwerken, juist omdat we elkaar begrijpen en gezamenlijk willen creëren. Dit willen we delen met ons publiek.’ 

Let love rule trouwmarathon
Een liefdevol feestje wordt de trouwmarathon die de Protestantse Diaconie met Serve the City in de Hoftuin organiseert. Onder de naam Let love rule kunnen dit novemberweekend mensen met elkaar trouwen die daar normaal gesproken niet toe in staat zijn. Ongedocumenteerden, daklozen, lhbtiq+-ers uit queer-vijandige landen, vluchtelingen, mensen in armoede. Het huwelijk wordt mogelijk voor deze mensen, en het mag een feest worden! In de prachtige Hoftuin, de Kas en de Regentenkamer van de Corvershof worden de verbintenissen van liefde gesloten en gevierd. Het bruidspaar kan kiezen voor zowel een officieel burgerlijk als een kerkelijk huwelijk, met natuurlijk een feestelijke viering na afloop. De huwelijken vinden plaats in besloten kring, de bruidsparen nemen hun eigen gasten mee. Daarmee is Let love rule anders dan de overige festivalprogrammering, maar heeft het minstens zoveel impact op het levensgeluk van Amsterdammers. Met de trouwmarathon hoopt de Protestantse Diaconie inwoners van onze stad met elkaar te verbinden en hun geluk zo te vergroten.  

Samenzang in De Ark Noord
In De Ark in Noord zal het in vele talen meerstemmig klinken. Samen met stichting Mama Louise, een organisatie die de buurt met elkaar verbindt, komt er een bijzondere samenzang met mensen uit verschillende religieuze en maatschappelijke stromingen onder de naam ‘We are neighbours’. Het idee is dat taalbarrières een obstakel kunnen vormen om andere mensen te leren kennen. Zingend overbrug je die barrières en maak je wezenlijk contact met elkaar. Het festivalweekend staat in het teken van repeteren, en op zondag natuurlijk optreden! 

Dansviering van Zinnig Noord
Zinnig Noord creëert een ‘zinnige dansviering’: een eigentijdse manier om het leven te vieren en betekenis te geven. Met als thema ‘geestkracht’ ga je als bezoeker samen aan de slag. Wat is geestkracht voor jou? Kom luisteren naar de Preek van de Leek, vier mee, dans mee en ervaar wat jou raakt. Een dankbaarheidsritueel vormt de afsluiting. Organisator Jacquelien Weel: ‘We komen in beweging, zoals christelijke tradities van oorsprong deden, en veel andere spirituele stromingen ook. Met ecstatic dance dj Martyn Zij nemen we muziek en dans mee in wat we geloven en ervaren.’ Ecstatic dance is een dansvorm waarbij je met elkaar, maar ook met jezelf kunt dansen. De sfeer is ontspannen, vrij, in verbinding, in stilte, alcoholvrij, en vaak dans je op blote voeten. Voel je uitgenodigd, wie je ook bent. 

Mosque Experience in de Fatih Moskee
Woordvoerder Mehmet Yamali: ‘We maken een eigen programma en zijn daarnaast ook gastheer voor andere optredens. Het vraagt wel zorgvuldig overleg met externe kunstenaars, omdat de moskee veel rituelen en richtlijnen kent. Meer dan in een kerkgebouw bijvoorbeeld. Er wordt vijf keer per dag gebeden. Een islamitisch gebed is anders dan christelijk: meer fysiek en mentaal georiënteerd. We willen het met kunstenaars samen eens worden over de uitvoering die past bij de moskee. Zou gebed een onderdeel kunnen zijn van een performance? Of hoe kun je geluiden uit de moskee gebruiken? We verkennen hoe we samen een programma kunnen maken.’ 

Voor het eigen programma wil de Fatih Moskee Amsterdammers laten ervaren hoe het in een moskee kan zijn: de mosque experience. Je kunt een dhikr, een gedenking, meemaken, waarbij zikir klinkt, een soort islamitische mantra. Veel rituelen zijn normaal gesproken besloten. Tijdens de Spirit gaan de deuren open voor heel Amsterdam, een uniek moment. 

Wat, waar & wanneer 

Spirit of Amsterdam vindt plaats op 22, 23 en 24 november op tal van plekken. Tientallen gebedshuizen – én Centraal Station Amsterdam – zetten hun deuren open door de stad heen. Het programma en tickets (per voorstelling of passe partout) vind je via thespiritof.amsterdam