Ruimte tussen het heilige en alledaagse
Stilte, muziek, speelse rituelen en persoonlijke gesprekken. Op 20 december genoten bezoekers van een ongewoon kerstdiner in kerkgebouw De Ark in  Amsterdam-Noord. Geheel in de geest van De Tafel van Hoop, een project van Jonatan Bartling van pioniersplek Zinnig Noord.

‘Morgen is de winterzonnewende, een kantelmoment. Het licht komt terug!’, vertelt Jonatan de dinergasten voordat de eerste gang wordt opgediend. ‘Ook daar gaat kerst over: de komst van een verlosser tijdens de onderdrukking door de Romeinen. Het goddelijke ontmoet het aardse in een mens.’ We volgen Jonatan naar de kerkzaal. Voor de ingang leest hij de schepping van licht en donker voor uit Genesis. Binnen projecteert een beamer een zonsondergang op groot scherm.
Terwijl de zon langzaam zakt, klinkt een lied op de vleugel. We zitten minutenlang in stilte op kussens op de vloer.

Voorgerecht: venkel-selderijsoep met kurkuma
Jonatan legt velletjes met gespreksvragen naast de soepkommen op tafel. Wat ging er goed in 2018? Waar was het licht? Hij trapt zelf af: ‘Het was een heel goed jaar voor Zinnig Noord. Er vormden zich verschillende groepjes rond onze activiteiten. In 2019 gaan we door met co-creatie!’ Ook tafelgenoot Lela (13) hoeft niet lang na te denken. ‘Ik ben geslaagd voor de auditie voor het schooltoneel. Ik mag meespelen in Hamlet’, vertelt ze trots. Tegenover haar zitten de zussen Elke en
Floortje. Het diner geeft de eerste een ‘familieachtig’ gevoel, zegt ze. ‘Dit is een mooie manier van zoeken naar zin, met alle leeftijden bij elkaar.’ Het doet haar denken aan de sfeer in de wijk in Amsterdam-Noord waar ze woont. Even verderop zit Arna. Hij zegt dat hij niet gelovig is, maar wel geïnteresseerd in spiritualiteit. ‘Ik kom hier voor de gezelligheid en de gesprekken met mensen met verschillende achtergronden.’

Hoofdgerecht: gevulde paprika met linzenstoof, rodekoolsalade met amandelen
Nadat we in de kerkzaal samen de donkerte beleven, begeleid door de stemmige klanken van Almost Blue van Chet Baker, gaat het aan tafel over nieuwe vragen: Waar was het dit jaar donker in jouw leven? Wil je iets achterlaten in 2018? ‘Ik wil volgend jaar afrekenen met mijn ego’, vertrouwt een tafelgenoot haar buurman toe. Een ander wil haar ‘innerlijke soldaat’ het zwijgen opleggen. Serieus goede voornemens. Iedereen krijgt plakjes van bijenwas die zijn op te rollen tot kaarsjes.
‘Zelfgemaakt, een hobby van me’, zegt Jonatan. We stoppen er een papiertje in met daarop wat we achter ons willen laten. Even later branden de kaarsjes gebroederlijk op een rij. Op het scherm in de kerkzaal komt de zon nu op. Muziek zwelt aan en gaat over in God is a DJ van Faithless. This is my church, this is where I heal my hurts, galmt het. Sommigen beginnen spontaan te dansen.

Dessert: griesmeelpap met abrikozenjam, gevulde sinaasappels
De laatste gang, een nieuw gespreksonderwerp: Waar kijk je naar uit in 2019? ‘Meer activiteiten van Zinnig Noord’, zegt dinergast Mathilde met overtuiging. Ze kwam voor een ‘zinnige avond’ en kreeg die, zegt ze. ‘De vorm is mooi en integer. Het is fijn om “verplicht” met elkaar na te denken over de goede en minder goede dingen in ons leven. Er is grote behoefte aan.’ Ze gebaart om zich heen. ‘Kijk maar!’ Dan staat onverwacht een gast op en bestrooit iedereen met gouden sterretjes. Die had hij blijkbaar al die tijd bij zich. Ze belanden in haren, kragen, decolletés en op lege dessertborden. Belevenis die bijblijft ‘Het is elke keer weer spannend wat er tijdens een Tafel van Hoop gebeurt’, zegt Jonatan over het landelijke project van Stek, stichting voor stad en kerk, waar Zinnig Noord met de maaltijden aan meedoet. ‘Er is ruimte om te spelen. We proberen er een belevenis van te maken die bijblijft en inspireert. Ondertussen leren bezoekers elkaar kennen aan de hand van onderwerpen die hen bezighouden. Er ontstaat een instant gemeenschapsgevoel.’ Vaste ingrediënten zijn een feestelijke maaltijd en oude verhalen, die vorm krijgen in bijvoorbeeld muziek, theater, oefeningen en rituelen. ‘Bij bijvoorbeeld Bijbelverhalen kijk ik wat erachter zit’, zegt Jonatan over de Tafel-concepten. ‘Welke beweging of lijn zit er in het verhaal? Tijdens het kerstdiner maakten we een reis door het donker naar het licht. Dat is een breed thema, dat super concreet wordt als je het in persoonlijke gesprekken toepast op je eigen leven. Bovendien kun je echt iets met elkaar delen als je jezelf blootgeeft.’

Speels in gesprek met traditie
Kerkelijk of niet-kerkelijk, voor iedereen valt er wat te beleven en leren tijdens een Tafel. Jonatan probeert met De Tafel van Hoop dan ook om de ruimte tussen kerk en samenleving, grote en kleinere verhalen, het heilige en alledaagse op te zoeken. ‘We maken de kerk iets minder heilig, zodat je er bijvoorbeeld kunt dansen! Voor de deelnemers krijgt de kerk een nieuwe betekenis. Zo komt de moderne mens op een speelse manier in gesprek met de traditie.’ Zulke creatieve formats zijn nu voor iedereen beschikbaar op de nieuwe website van De Tafel van Hoop. Er zijn kant-en-klare programma’s, bijvoorbeeld rond christelijke feestdagen, maar ook een handleiding om een Tafel rond een eigen thema of verhaal te maken. De volgende Tafel van Hoop in Amsterdam Noord is op zondag 14 februari (en zondag 17 april) om 18.30 uur.

tafelvanhoop.nl
zinnignoord.nl

Tekst: Harmen Brethouwer
Foto’s: Marloes van Doorn