Het is een vreemde gewaarwording dat een zelfhulpboek ineens gedateerd aanvoelt omdat de coronacrisis er niet in voor komt. ‘Minder moeten, meer leven’ gaat over ‘ontploeteren in drukke tijden’. De voorbeelden gaan er vanuit dat we (te) druk zijn, maar ons probleem is momenteel toch dat we minder kunnen/moeten? De vraag is of we er ook meer door zijn gaan leven… En dan blijkt dit boek toch ineens verrassend actueel. Het kan je helpen als je nadenkt over de vraag hoe je de goede dingen uit deze crisis vast kunt houden.

Als je van Annemiek Leclaire leest (je vindt haar stukken regelmatig terug in Flow Magazine en NRC) voel je altijd direct: dit gaat over de kern. Haar missie, schrijven over het leven, mag dan wat breed en vaag klinken, als je haar leest voel je dat het ergens over gaat. ‘Minder moeten, meer leven’ stijgt dan ook boven het gemiddelde zelfhulpboek uit, mede doordat ze een breed scala aan experts gesproken heeft en citeert.

Het boek opent met een beschrijving van een winterse zaterdagmorgen. Het verheugen op de dag dat er vroeger was heeft plaatsgemaakt voor buikpijn van al het moeten. Op dat moment neemt de schrijfster een besluit: het moet afgelopen zijn ‘met dat gekke ge-moet’. Volgens Leclaire komt het gevoel ‘altijd aan te staan’ door de overtuiging ‘dat we aan onszelf moeten blijven werken tot we erbij neervallen.’ ‘We hebben ons dankzij de generatie voor ons kunnen losmaken van de kerk en het patriarchaat, maar laten ons in ruil daarvoor nu voortdrijven door een innerlijke manager die steeds maar roept: Het is niet genoeg, doe meer, koop meer, werk harder!’

Hoewel we meer individuele vrijheid hebben dan ooit, voelen we ons gevangen in dat moeten. De troost ligt er volgens godsdienstpsycholoog Rein Nauta in dat te erkennen: ik ben niet vrij en ik ben niet de enige.

In het verlengde van het maakbaarheidsdenken zou de volgende stap zijn je in te schrijven voor een cursus om te leren met deze spanning om te gaan. Iets als mindfulness of een cursus ‘Hoe word ik minder perfectionistisch?’ of zo. Maar dat zijn toch weer verplichtingen. Nauta stelt het omgekeerde voor: ‘Een je radicaal realiseren: ik ben niet vrij, en ik stap er tóch af en toe uit, sommige dingen doe ik gewoon even niet nu.’

Makkelijker gezegd dan gedaan, maar het vormt de basis van het boek. In het vervolg werkt Leclaire dit uit in concrete acties die door de kwetsbare voorbeelden uit haar eigen leven dichtbij komen. Ze onderscheidt drie gebieden:

• Lust > de wil en zin om dingen te doen
• Melancholie > het mild verdriet over je onvermogen
• Leegte > oningevulde tijd

Het eerste ontdek je door jezelf de vraag te stellen: WAT ZOU IK DOEN ALS DE WERELD IDEAAL WAS? Een crisis of burn out voorkom je door ruimte te maken voor die existentiële activiteiten. Het boek gaat dus voor een groot deel over keuzes maken. Doen wat je belangrijk vindt. Dagen zonder klok. Hoe je een beter weekend krijgt. Werken vanuit rust. Over de moed om niet mee te doen.

Minder moeten, meer leven – Hoe je ontploetert in drukke tijden door Annemiek Leclaire is uitgegeven door AmboAnthos.

Hier vind je eerdere boekbesprekingen!