Hoe doorsta je een pandemie? Bijna alle landen van de wereld kregen in 2020 met die vraag te maken. Het beleid in Nederland werd – ik vermoed meer dan elders – beïnvloed door ons nationale humeur, de collectieve mood. Hoewel de lockdown tussen half maart en half mei een pittige tijd was, scheen toen bijna steeds de zon. Dat hielp. In de zomer namen we massaal COVID-vakantie. En in de vroege herfst kwam de somberheid: als het nu al zo slecht gaat, wat moet dat in de winter worden?

In de vroege herfst kwam de somberheid

Eind oktober meldden verkopers van kerstbomen een recordverkoop, soms tot 50 procent meer dan in dezelfde periode vorig jaar. Een voorteken. Kerst wordt in dit corona-jaar belangrijker dan ooit. Iedereen voelt wel een beetje aan waarom dat is. We zijn meer thuis en het is belangrijk dat het daar gezellig is. Logisch. Ik heb nog drie aanvullende gedachten over het belang van kerst, juist nu.

Charles Dickens

Mijn eerste gedachte is geïnspireerd op Charles Dickens. Het recept in Dickens’ kerstverhalen is bekend: er is een lange, koude, armoedige, soms eenzame winter en dán wordt het kerst. Die ene dag – mits echt gevierd – kan de kilte van honderd andere dagen verdrijven. Kerst is bij Dickens een vaccin voor je ziel. Dickens bouwt daarin voort op de middeleeuwse traditie. Feestdagen waren destijds ontzettend belangrijk, met name vanuit een psychologisch en spiritueel begrip. Een goed gevierde aswoensdag werkt louterend. Een goede kerst is hartverwarmend.

Een groter verhaal

Ik denk nog iets. Allemaal hebben we dit jaar nieuwe ervaringen opgedaan met iets dat we ook vóór corona al voelden: het gemis van een groter verhaal. Je redt het als mens niet door alleen je eigen verhaal te vertellen (hoe belangrijk dat op zichzelf ook is). Ook een verhaal dat alleen over de zorg gaat, over de economie of over een combinatie daarvan is te weinig. Aan maatregelen en cijfers ontbreekt het niet. Maar meer dan ooit werd deze herfst geklaagd dat er geen perspectief is, geen verhaal over waar het heen gaat. Kerst is hét verhaal. Kerst bezielt veel verschillende mensen. In de kern vertellen we elkaar dat het altijd weer licht wordt, dat we bij elkaar horen en may God bless, everyone! Of alle drie tegelijk.

Jouw kerst

Ten slotte: een goede kerst moet vandaag echt jouw kerst zijn. Bij Dickens is er geen kerststress. Kleine Tim en zijn familie hoeven alleen maar aan tafel te gaan zitten: de kalkoen, de pudding en de muziek zijn ieder jaar hetzelfde. Maar wij leven nu. Zoals alles heeft ook het kerstfeest een persoonlijke touch nodig. Kerst gaat over jou en wie jij om je heen wilt hebben. Coca Cola levert dit jaar opnieuw een prachtige kerstcommercial af: give something only you can give. Het gaat over een visser-vader die het verlanglijstje van zijn dochter bij de kerstman wil bezorgen en daarvoor over hoge bergen en door diepe dalen moet. Uiteindelijk heeft het meisje maar een verlangen: dat haar vader op tijd thuis is voor kerst. Alleen zij kan hem dat vragen. Alleen hij kan haar dat geven.

Kerkelijke commercial

Opeens zie ik een kerkelijke commercial voor me. De camera laat een donker landschap zien en zoomt dan in: een hutje, een maxi cosi, een baby, twee oogjes en een speen. Onder in beeld verschijnt een tekst: something only God can give. De engelen vertelden dat aan herders. Wijzen uit het Oosten, getraind in spirituele rituelen en verhalen, begrepen de boodschap: hier geeft God zichzelf cadeau. Wat dat ook precies mag betekenen: iedere vorm van kerstfeest waar hier iets van doordringt, voelt alsof middenin de winternacht de hemel opengaat.