Kerk-zijn in coronatijd vergt veel aanpassingsvermogen. Waren kerkenraden eerst druk met het livestreamen van diensten, nu moeten er anderhalvemetersamenkomsten worden georganiseerd. Een puzzel om ieder gemeentelid een plekje te geven. Kunnen mensen nog aan onze kerk ‘proeven’?

Vorige week verscheen het protocol voor protestantse gemeenten om straks kerk te kunnen zijn in de anderhalvemetersamenleving. Een flinke uitdaging voor kerkenraden nu kerken per 1 juni voor samenkomsten van maximaal 30 en per 1 juli voor maximaal 100 personen opengesteld worden. Veel kerkgangers zien er naar uit om weer echt naar de kerkdienst te komen. Zal het straks dringen worden om een plekje in de kerk? Hebben we dan nog plaats voor gasten?

Gasten ontvangen in anderhalvemeterkerk

Ds. Janneke Nijboer, verbindend missionair specialist bij de Protestantse Kerk, vindt het belangrijk dat er in de nieuwe situatie altijd ruimte blijft voor gasten: “Het protocol is in eerste instantie gericht op de eigen gemeente, maar het is onze roeping als kerk om missionair te zijn. Je bent niet alleen kerk voor jezelf, maar ook voor anderen.”

Veel gemeenten zullen gaan werken met een reserveringssysteem voor het bijwonen van diensten. Janneke: “Denk bij het opstellen van je protocol ook aan gasten. Laat ruimte beschikbaar zijn voor gasten of mogelijke ‘voorbijgangers’. Gemeenteleden zouden bij hun reservering moeten kunnen aangeven: ‘ik neem een gast mee’.

Aan de (digitale) kerk proeven

Kerkproeverij is een jaarlijks weekend in oktober waarin veel plaatselijke gemeenten hun deuren openstellen en gemeenteleden gasten kunnen meenemen om hen te laten ‘proeven’ aan een kerkdienst. Janneke: “Kerkproeverij 2020 staat gepland voor het weekend van 10 en 11 oktober. Natuurlijk wordt het anders dan anders. Zoals het er nu naar uitziet mogen we, onder voorbehoud van de maatregelen, dan met 100 mensen samenkomen. Kerkproeverij 2020 zal een mix worden tussen samenkomen ín de kerk en online vieren.”

Hoe organiseer je als kerk een proeverij als je gemeenteleden ook graag naar de dienst komen en het maximum snel bereikt is? Janneke: “Een gast meenemen is iets bijzonders. In het weekend van Kerkproeverij zou je kunnen zeggen: iemand die een gast meeneemt krijgt voorrang. We snappen best dat u als gemeentelid graag naar de kerk wilt, maar durf die gast voorrang te geven.”

Ook de online vieringen zullen voorlopig noodzakelijk blijven, vooral als gemeenten een klein kerkgebouw hebben. Juist het digitale kerk-zijn biedt kansen om uit te nodigen. “Het feit dat je anoniem kunt kijken en  ‘proeven’ is een fantastische mogelijkheid voor mensen die niet gewend zijn aan kerkdiensten, ” vindt Janneke. “Juist nu kun je heel goed mensen uitnodigen een kijkje te nemen in je livestream. In deze tijd hebben mensen extra behoefte aan inspiratie en bemoediging. Bied bijvoorbeeld aan na de dienst te bellen zodat je met elkaar over de dienst kunt napraten.”

Uitnodigen niet makkelijk

Bij Kerkproeverij staat de kerkdienst centraal. Veel mensen vinden de eredienst het allerbelangrijkse van kerk-zijn, maar vinden het moeilijk een gast uit te nodigen. Janneke: “Als kerkganger ga je misschien je hele leven al naar de kerk, je bent het ontzettend gewend. Het idee iemand uit te nodigen die het niet gewend is kan beangstigend zijn. Misschien is je kerkdienst wel heel ontoegankelijk. Alles is raar en vreemd wat je daar doet: zingen, bidden voor een God die mensen niet kennen. Het legt heel erg de vreemdheid van ons geloof bloot.”

Janneke raadt gemeenten aan in aanloop naar Kerkproeverij het gesprek te organiseren en gemeenteleden voor te bereiden op het uitnodigen van anderen. “Mensen kunnen dan hun vragen en angsten kwijt. Misschien ga je als kerk ook nadenken over hoe je gastvrijer kunt worden. Het brengt je altijd bij de kern: voor wie of wat zijn we nu eigenlijk gemeente?”

Kansen in coronatijd

Is het in deze coronatijd extra moeilijk om uitnodigend te zijn? Janneke: “Het is en blijft wel onze roeping als kerk om onze hand uit te strekken naar anderen. Misschien geeft de coronatijd wel een extra ingang: mensen zijn nieuwsgierig hoe u het volhoudt in deze tijd. U kunt uitleggen hoe u steunt ontvangt uit uw geloof en zeggen dat u dat wilt delen. Het gaat erom dat u durft uit te nodigen. Dan geeft u anderen een kans om kennis te maken met wat geloof en kerk-zijn voor u betekent.” Bij Kerkproeverij gaat het er vooral om dat we als kerken een uitnodigende cultuur krijgen. Janneke: “Over iemands antwoord hoeft u niet in te zitten, het gaat erom dat u die stap hebt durven zetten om iemand uit te nodigen. Wij gaan ook niet over het antwoord van de ander, dat werk kan alleen de Heilige Geest doen.”

Online vieringen trekken ook kijkers van buiten de kerk. Janneke: “Wees alert op de extra mensen die je dienst nu volgen. Maak bijvoorbeeld een voorbede voor mensen die online langskomen en even blijven hangen. Let op bij het woord van welkom en voeg bijvoorbeeld een dia toe in de livestream met ‘Heeft u behoefte aan een gesprek of verdieping, neem dan contact op met onze predikant’, of ‘Like onze facebookpagina’.” Bied mensen altijd een vervolg aan.”