‘Ik weet precies wat u denkt. Het is namelijk goed van uw gezichten af te lezen. Ik vind dat u daar wel mee moet oppassen, want als ik dat zomaar kan zien dan is dat toch een enorme inbreuk op uw privacy. U denkt namelijk – weinig gastvrij overigens – wat doet hij hier in hemelsnaam in onze kerk?’
Met deze woorden begon Prof. Mr. Pieter van Vollenhoven op zondag 13 december 2020 jl. de preek die hij op uitnodiging van predikant Joost Röselaers in Vrijburg hield. Het contact ontstond via Twitter waar Röselaers zijn waardering uitsprak voor de relevante bijdrage die Van Vollenhoven volgens hem levert aan het maatschappelijk gesprek. Met zijn vriendelijkheid en een ‘weliswaar veel honing om de woorden gedrapeerd’ – aldus Van Vollenhoven – verleidde de predikant ‘de beer’ om een preek te houden over ‘Geduld, moed en doorzettingsvermogen’.
De eenentachtigjarige Van Vollenhoven keek uitgebreid terug op zijn leven. De woorden geduld, moed en doorzettingsvermogen zijn volgens hem van grote betekenis geweest in zijn leven. ‘Zonder deze woorden was mijn leven totaal anders geweest.’ Het is volgens de professor van belang om in ‘het tijdperk van alles moet kunnen en dat liefst op korte termijn, morgen’ te aanvaarden ‘dat het resultaat van die woorden lang op zich kan laten wachten en zelfs zo lang dat je daar zelf geen getuige meer van kunt zijn.’
Daar ging een sfeer vanuit waarbij je zeker wist dat je niet alleen in het leven stond
Van Vollenhoven heeft zich altijd gesteund geweten door ‘de prinses’, maar ook had hij het gevoel dat hij zijn pad ‘door de Heer werd vergezeld’. ‘Die gevoelens werden altijd bevestigd bij mijn bezoeken aan die Italiaanse kloosters.’ ‘In een hoek werd gezongen, een hond liep tussen de banken door en plaste ergens, elders werden kaarsjes aangestoken of iemand kocht met een trillende hand een briefkaart. Daar ging een sfeer vanuit waarbij je zeker wist dat je niet alleen in het leven stond. Maar dat was natuurlijk een gevoel dat mij eerlijk gezegd nooit bekroop als ik in een gymnastiekzaal van een school een kerkdienst bijwoonde.’
Het huwelijk tussen Van Vollenhoven en prinses Margriet was volgens velen ‘gedoemd te mislukken’. ‘Zo’n gelukswens is natuurlijk geen prettig vooruitzicht.’ Na zijn diensttijd bij de koninklijke luchtmacht werd daar de zin ‘wat doen we met die jongen’ aan toegevoegd. Er volgde een moeilijke periode van tien jaar ‘stagelopen’: ‘Een uitermate moeilijke tijd.’ Tien jaar na het huwelijk werd Van Vollenhove – ‘en dat met veel moeite’ – benoemd tot voorzitter van de Raad voor de Verkeersveiligheid. ‘Minister president Den Uyl vond deze benoeming een historische vergissing.’
De weerstand tegen invoering van verkeersregels in de jaren ’70 doet mij denken aan het coronatijdperk
De professor legde een link tussen het invoeren van verkeersregels in de jaren zeventig en de coronamaatregelen nu. ‘De verkeersonveiligheid in die dagen was enorm, maar niemand zat te wachten op maatregelen. Dat doet mij erg denken aan het coronatijdperk.’ ‘Wie herinnert zich niet de eindeloze debatten over de invoering van de snelheidslimieten en de invoering van de autogordel? Het laatste werd zelfs gezien als een inbreuk op de mensenrechten.’
Ik heb mij op eenzame plekken afgevraagd: waar ben ik mee bezig?
Van 1983 tot 2005 streed Van Vollenhoven – ‘in mijn jeugdige overmoed’ – voor de komst van onafhankelijke onderzoeken. ‘Die tweeëntwintig jaar was een tijd van ontzettend veel ruzies en eindeloze debatten.’ Regelmatig werd hem toegefluisterd dat hij iets nuttigs moest gaan doen voor de maatschappij. ‘Ik heb mij op eenzame plekken afgevraagd: waar ben ik mee bezig?’ Toch ervoer de professor dat hij er niet alleen voor stond. ‘De slachtoffers van ongevallen motiveerden mij om de strijd te blijven voortzetten.’ De Bijlmerramp, de vuurwerkramp en de cafébrand in Volendam zorgden ervoor dat het onafhankelijk onderzoek er kwam voor alle sectoren. ‘Ik realiseer mij dat als die rampen niet hadden plaatsgevonden, ik jaren had gepleit voor ijdele droombeelden en luchtkastelen. Dan was ook de voorspelling uitgekomen dat mijn huwelijk was gedoemd te mislukken.’
Zekerheden zijn er absoluut niet, maar wel bestaat het vermoeden dat de Heer mijn pad heeft vergezeld
‘Kortom: ik heb doorgezet, maar mijn leven had ook een mislukking kunnen zijn.’ Regelmatig probeert Van Vollenhoven jongeren te overtuigen van de noodzaak van een lange adem, maar wat zeg je tegen de volgende generatie? ‘Ik blijf toch pleiten voor de woorden geduld, moed en doorzettingsvermogen. Als je trouw blijft aan je idealen, stimuleer je niet alleen jezelf maar ook anderen.’ ‘Velen zullen er nooit getuige van zijn of hun strijd succesvol zal verlopen, maar geef de moed niet op en word niet ongelukkig als je een ideaal niet bij leven weet te realiseren. Zekerheden zijn er absoluut niet, maar wel bestaat het vermoeden dat de Heer mijn pad heeft vergezeld.’ ‘Laten wij de moed niet opgeven en laten wij elkaar ook niet te snel een mislukkeling noemen. Laten wij de schouders blijven zetten onder onze idealen.’
De dienst werd geleid door Joost Röselaers, predikant in Vrijburg. M.m.v. Jan Pieter Lanooy (orgel) en een aantal leden van de Cantorij.
Kijk hieronder de dienst terug. De liturgie vind je hier.
