’Als het er op aankomt, doen kerkgrenzen er niet toe’

Voorzitter Henk Meulink van de Raad van Kerken Amsterdam heeft een missie: een nieuw elan kweken voor meer verbinding tussen kerken in de hoofdstad. Dankzij gezamenlijke initiatieven, zoals het Korenfestival op 5 mei, komen gelovigen van allerlei signatuur nader tot elkaar.

De Raad van Kerken Amsterdam telt op dit moment 23 lidkerken. Afgelopen jaar zijn er twee bijgekomen: de Protestantse Gemeente te Amsterdam Zuidoost en de Ethiopisch-Orthodoxe Tewahedo Kerk. Gebroederlijk trekken zij op met ‘traditionele’ protestantse kerken, rooms-katholieken, doopsgezinden, remonstranten, quakers, migrantenkerken… De volledige lijst op de website is te lang om hier op te noemen.

Vormde die veelkleurigheid een uitdaging voor jou toen je als voorzitter aantrad?
Een uitdaging was het zeker, maar gelukkig is het er een die bij me past. Ik werkte jarenlang als geestelijk verzorger in zorginstellingen. Bij vieringen zitten daar mensen uit allerlei kerken, het is eigenlijk een heel oecumenische wereld. Als het er in het leven op aankomt, dan doen kerkgrenzen er niet toe! Grenzen waren voor mij altijd al erg relatief. Dat is mede te danken aan het vrijzinnige milieu waaruit ik kom, waarin interesse voor andere kerken en geloven altijd vanzelfsprekend was.

Misschien kan het nóg veelkleuriger… Nog niet elke kerk is lid. Is dat een doel?
Nee, daar streven we niet naar. Wél leggen we graag contact met kerken die geen lid van de Raad zijn om met hen samen te werken. Dat doen we vanuit de verantwoordelijkheid om bij te dragen aan een goed samenleven in onze stad. Als we als lidkerken onze krachten bundelen, komen we er gezamenlijk sterker uit. Het is ook een noodzaak, gezien de bescheiden positie van kerken in de huidige samenleving. Daarbij komt dat de overheid het lastig vindt om met de kerkelijke versnippering om te gaan; nog een reden om gezamenlijk op te trekken. Daarom zoeken we als bestuur de afgelopen jaren contact met andere (koepels van) kerken.

Vindt dat streven weerklank bij de lidkerken?
Ja, als bestuur bezochten we alle kerken en daar hoorden we dat ook zij grotere saamhorigheid belangrijk vinden. De Raad van Kerken Amsterdam functioneert nu beter op dat gebied, als ik de positieve geluiden mag geloven. Ik hoorde zelfs de term ‘nieuw elan’. Maar het blijft een uitdaging om de Raad meer te laten leven bij de leden van kerken, parochies en wijkgemeenten. Mensen zijn in de eerste plaats gehecht aan de eigen gemeenschap. Dat is iets wat ik zelf ook zie als actief lid van de Oranjekerk. Dat respecteren we.

Hoe houd je de onderlinge banden warm?
Afgevaardigden van de lidkerken komen zes keer per jaar bijeen voor de algemene vergaderingen. Daarnaast bezoeken we sinds enige tijd in groepsverband elkaars kerkdiensten. Laatst waren we in de Koptisch-Orthodoxe Kerk. Het is inspirerend om te zien hoe daar de liturgie vormgegeven en het geloof verwoord wordt. Ondanks de verschillen is er zoveel herkenning! Net als bij de Syrisch-Orthodoxe Kerk zit de kerk er stámpvol, met veel jongeren. In deze kerken wordt godsdienst als een verbinding met de eigen wortels beleefd die men graag in stand houdt.

Wat raakte jou nog meer tijdens deze bezoeken?
De prachtige zang in de Russisch-Orthodoxe Parochie was een echte traktatie. Als protestant ervoer ik dat er meer is dan het Woord! Een andere bijzondere ervaring was de rol van stille bezinning in de liturgie van de quakers. De bezoeken dragen steeds bij aan mijn eigen geloofsontwikkeling, want ik wil me blijven openstellen. Ik vind het fijn om te zien wat we gemeen hebben, maar ik stuit ook op verschillen. Het is bijvoorbeeld voor protestanten formeel niet mogelijk om deel te nemen aan het delen van brood en wijn, de eucharistie, van de orthodoxe kerken en rooms-katholieken. Dat is jammer, maar liever kijk ik naar wat we wél met elkaar delen.

Het Korenfestival op 5 mei lijkt om gedeelde liefde voor muziek en zang te draaien.
Dat klopt. Onder de titel ‘Zingen van verzet en bevrijding’ leren we op die dag elkaars muzikale tradities kennen. Tegelijk is het Korenfestival een gelegenheid voor ontmoeting tussen de kerken én een mooie manier om onszelf aan de stad te presenteren. Het wordt heel afwisselend, met onder andere black gospel en gregoriaanse gezangen. Onze opdracht aan de koren was om liederen te zoeken die gaan over verzet en bevrijding, over strijden voor gerechtigheid en vrede. Want vrede kan er pas zijn als het onrecht bestreden is.

Tegen welk onrecht strijdt de Raad van Kerken in Amsterdam?
Onze hele actieve Taakgroep Vluchtelingen zet zich in voor ongedocumenteerde vluchtelingen die in de knel zitten. We signaleren dat hen onrecht wordt aangedaan en vertalen dat naar een kritische houding tegenover de overheid. De Taakgroep werkte samen met andere partijen aan een aantal moties voor betere opvang en de gemeenteraad nam deze aan. Daarnaast verbinden we partijen voor meer samenwerking rond vluchtelingen. Tijdens een recent verkiezingsdebat in de Noorderkerk roemden politici heel expliciet de positieve rol van onze Taakgroep daarbij. Erg mooi om te horen! Een ander voorbeeld is dat we het Veiligheidspact tegen Discriminatie ondertekenden. Daarmee richten we ons tegen fysiek en verbaal geweld gebaseerd op discriminatie van lhbt’ers, joden, moslims en andere minderheidsgroepen.

Staan er naast het Korenfestival nog meer verbindende activiteiten op stapel?
Jazeker! Op 17 juni nemen wij deel aan de derde manifestatie van Samen ÉÉN Amsterdam, waarbij het Vondelpark een middag lang een verbindingsplek wordt voor alle godsdiensten, religies en culturen in de stad. En op 23 augustus bestaat de Wereldraad van Kerken zeventig jaar. Er is dan een viering in de Nieuwe Kerk, de plaats van oprichting in 1948. Als Raad van Kerken Amsterdam organiseren we op die dag een Walk of Peace. Dat is een vredeswandeling langs plekken in de stad die vertellen over oorlog en onrecht, maar ook over de bijdragen van kerken aan gerechtigheid en vrede.

Het Korenfestival start zaterdagmiddag 5 mei om 14.00 uur (zaal opent 13.30 uur) in de Oude Lutherse Kerk aan het Spui. Zeven koren uit verschillende christelijke stromingen zingen liederen van verzet en bevrijding uit hun eigen repertoire. Rond 16.30 uur mondt het evenement uit in een korte vesper. De toegang is gratis. http://rvkamsterdam.nl/ 

Tekst: Harmen Brethouwer. Foto: Marloes van Doorn.