Stel je voor: je bent een jaar of 12 en je mag ineens met de volwassenen mee doen. Tot voor kort vroegen ze je vooral voor hand-en-spandiensten zoals collecteren en koekjes uitdelen. Maar nu mag je ineens écht meedoen. Je mag (net als de volwassenen) zeggen hoe jij het wilt. En dát is nogal spannend. Dát doe je alleen als je je voldoende veilig voelt.

Een Veilige Kerk, wat is dat?
Sinds kort zoemt het rond in veel PKA-gemeentes: wij worden een Veilige Kerk. Als het gaat om kinderen en jongeren denken we dan al snel aan het voorkomen van misbruik. En dat is natuurlijk ook een onderdeel. Maar het zijn van een Veilige Kerk voor jonge generaties gaat veel verder. Het gaat erom dat kinderen en jongeren echt het gevoel hebben dat ze mee mogen doen: dat hun mede-gemeenteleden hen voor vol aan zien en hen respecteren zoals ze zijn. Suzanne Stoelinga schets in haar column feilloos de praktijk zoals die bewust of onbewust vaak is, ook in Amsterdam.

Jeugdleiders als voorbeeld voor de gemeente
Jeugdleiders werken hard aan zo’n veilige sfeer. Ze hebben als het goed is oog voor het groepsproces van de jongeren onderling. Maar zorgen ook dat kinderen en hun ouders weten dat zijzelf betrouwbaar zijn. Dat is belangrijk, want thema’s als pesten, verliefdheid, en geloven in een klas die verder niet gelooft komen in vrijwel elke jeugdgroep wel eens langs. Het is niet makkelijk om het daarover te hebben: dan moet je je als jongere veilig voelen.
Als je als kerk samen met kinderen en jongeren gemeente wilt zijn, is het goed om je aan die jeugdleiders te spiegelen: geef kinderen en jongeren respect, behandel ze als volwaardig gemeentelid en voorkom achterstellen, buitensluiten, pesten, manipuleren, uitlachen en alle andere vormen van ongewenst gedrag.

Veilige Kerk: hoe bereik je dat?
Natuurlijk kun je hier actief aan werken. Dat doe je bijvoorbeeld door veiligheid ter sprake te brengen in je jeugdgroepen, in de vergaderingen van de jeugdleiding en in alle andere geledingen van de gemeente. Weeg daarbij altijd het belang en de ervaringen van kinderen en jongeren mee. Bespreek het thema ook met nieuwe jeugdleiders in een kennismakingsgesprek. Ten slotte (om de kans op extreme vormen van ongewenst gedrag te verkleinen) is het goed om van alle jeugdleiders een VOG te vragen. Meer over de Protestantse Kerk Amsterdam als veilige kerk lees je op: www.protestantsamsterdam.nl/veilige-kerk.

Hoe betrek je kinderen en jongeren erbij?
Laat het niet na om kinderen en jongeren er ook bij te betrekken. Zij ontwikkelen hun identiteit en hun geloof niet alleen in hun jeugdgroep, maar in de hele gemeente. Het is daarom belangrijk dat je het thema Veilige Kerk ook met hen bespreekt. Besteed daarbij aandacht aan veiligheid in de jeugdgroep en aan veiligheid in de kerk. Bij een aantal hoofdthema’s zocht ik wat werkvormen op:
Veiligheid en Respect
• Be Cool! (zip-bestand): een bordspel van Scouting Nederland over respect in de groep, heel handig om een begin te maken met dit thema
• ‘Omgangsregels in de groep’ (pdf-bestand): een stellingenspel van NOV/Platform voor Vrijwillige Inzet
Pesten
• Werkvormendatabase JOP: diverse werkvormen voor alle leeftijden
• TOKTOK Herrie in het Hok! : een luchtig kaartspel van de YMCA over pesten
Seksualiteit
• Werkvormendatabase JOP : diverse werkvormen over seksualiteit, waaronder een aantal goede over LHBTI+

Tekst: Alfard Menninga